 | In de Gentse kanaalzone richt de Vlaamse Landmaatschappij (VLM) zestien groene koppelingsgebieden in. Die verbinden de lokale dorpskernen met de haven van Gent. De koppelingsgebieden vormen een groene buffer die recreanten aantrekt en bewoners de kans biedt om naar het werk te fietsen. |
De uitbreiding van de Gentse kanaalzone leidde de afgelopen jaren tot een versnipperd landschap. Rond de haven liggen industrieterreinen broederlijk naast woonkernen zoals Desteldonk, Doornzele, Rieme en Sint-Kruis-Winkel. Om de dorpen op lange termijn leefbaar te houden, besliste de Vlaamse overheid om zestien koppelingsgebieden aan te leggen: groene zones met een bufferende functie tussen de havenindustrie en de woonkernen.
"Koppelingsgebieden zijn meer dan louter bufferzones die visuele hinder verzachten", zegt Leen Van Nieuwerburgh, projectleider bij de VLM. "Met de nieuwe inrichting verbinden we woonkernen met elkaar en met de haven. We voorzien bossen en nieuwe natuur, leggen fiets- en wandelpaden en speelplekken aan en plaatsen her en der zitbanken. Alle koppelingsgebieden worden in dezelfde huisstijl ingericht."
Bewoners betrekken
Elk koppelingsgebied in de Gentse kanaalzone krijgt een eigen invulling. De omwonenden worden nauw bij de inrichting betrokken. "Dat is maar normaal: de koppelingsgebieden komen er in de eerste plaats voor de buurtbewoners", zegt Leen Van Nieuwerburgh. "Elk gebied is het resultaat van een participatief traject. Tijdens workshops kunnen bewoners samen met de financierende partners en de betrokken administraties concepten uitdenken en suggesties bespreken."
De opmaak van de inrichtingsplannen gebeurt in samenspraak met een planbegeleidingsgroep. Daarin zetelen onder meer overheidsinstellingen, middenveldorganisaties, landbouw- en natuurverenigingen en bewonersgroeperingen. De planbegeleidingsgroep leidt de opmaak van een inrichtingsplan in goede banen en volgt het traject verder op. Om de havenuitbreiding te compenseren wordt ook nieuwe natuur voorzien.
Grondenbank voor landbouw
Naast woon- en industrieterreinen liggen er in de Gentse kanaalzone ook heel wat landbouwgronden. De VLM zoekt oplossingen voor gronden die in een koppelingsgebied een groene bestemming krijgen maar waar nu nog aan landbouw wordt gedaan.
"Landbouwers kunnen hun gronden verkopen of ruilen voor percelen buiten het projectgebied", weet Leen Van Nieuwerburgh. "Om dat mogelijk te maken richtte de VLM een lokale grondenbank op, in samenwerking met het Departement Mobiliteit en Openbare Werken. Zo garanderen we landbouwers dat ze hun activiteiten kunnen verderzetten. Niet alle landbouw in de regio moet trouwens verdwijnen: een deel van de koppelingsgebieden zal ook in de toekomst uit agrarisch gebied bestaan. Akkers en velden kunnen perfect als afstandsbuffer fungeren."
Focus op natuur en recreatie
Drie van de zestien koppelingsgebieden zijn inmiddels afgewerkt, in tien andere lopen de werkzaamheden nog. Voor de resterende zones ligt een inrichtingsplan op tafel. In Desteldonk-Noord en Desteldonk-Zuid, twee afgewerkte zones van in totaal 75 hectare, werd nieuwe natuur aangelegd en een klein park ingericht. Daar fietsen buurtbewoners sinds kort door het groen naar hun werk. Kinderen uit de buurt amuseren zich in het park, en werknemers van de Gentse haven komen joggen op de nieuwe paden. Natuurliefhebbers hebben dan weer oog voor de toenemende biodiversiteit.
Leen Van Nieuwerburgh: "In Sint-Kruis-Winkel-Zuid ligt het zwaartepunt vooral op natuur en recreatieve verbindingen. Ook elders wordt veel aandacht besteed aan groen en recreatie. Fiets- en wandelpaden laten bewoners en bezoekers van de nieuwe natuur genieten. Het koppelingsgebied Doornzele-Noord werd ingericht als habitat voor de oeverzwaluw en de ijsvogel. Beide soorten werden er intussen al meermaals gespot. Alle koppelingsgebieden worden stap voor stap ingericht, afhankelijk van de praktische en juridische vorderingen."
Positieve reacties
De eerste reacties op de koppelingsgebieden zijn overwegend positief. De mate van tevredenheid varieert wel naargelang de impact voor de gebruikers. "De buurtbewoners reageren over het algemeen heel enthousiast", zegt Leen Van Nieuwerburgh. "Als we de afgewerkte gebieden bezoeken, zien we altijd mensen wandelen en fietsen. Onze vurigste supporters trekken elke dag de natuur in voor een wandeling, en melden het ook meteen als ze vuilnis of vernielingen opmerken. Daardoor kunnen we het gebied goed onderhouden. Zelfs in Sint-Kruis-Winkel, dat toch in een uithoek ligt, komen nu veel meer wandelaars en fietsers voorbij. Ook het havenbedrijf is blij met de ontwikkelingen: de omgeving staat positiever tegenover de industriële activiteiten."
De betrokken landbouwers reageren soms wat minder enthousiast, zeker als ze grond moeten afstaan. "Die onvrede begrijpen we natuurlijk", aldus Leen Van Nieuwerburgh. "Anderzijds zijn de landbouwers wel tevreden over de grondenbank die we hebben opgericht. Daardoor kunnen we eigenaars de keuze bieden tussen gronden verkopen of ruilen. Heel wat landbouwers hebben inmiddels voor ruilgronden gekozen en kunnen daardoor hun activiteiten verderzetten. De koppelingsgebieden zijn in de eerste plaats bufferzones en natuur- en recreatiegebieden, maar we proberen toch voor iedereen een werkbare oplossing te vinden."
Buurtbewoner Marnix: "Enthousiaste reacties"
Marnix De Smet is voorzitter van de bewonersgroep van Sint-Kruis-Winkel en maakt deel uit van de planbegeleidingsgroep voor het nabijgelegen koppelingsgebied. Hij is blij met de nieuwe inrichting van 'zijn' buurt.
"In het begin stonden de omwonenden weigerachtig tegenover grote aanpassingen. Maar nu de voordelen van het koppelingsgebied duidelijk worden, reageren de meeste mensen positief", vertelt Marnix De Smet. "In de nieuwe inrichting worden de mooie uitzichten in de buurt geaccentueerd, terwijl de industrie subtiel verborgen blijft. Er zijn fietspaden, picknickbanken en vissteigers bijgekomen, en een nieuwe fietslus leidt fietsers via een mooie route rond de oude Moervaart-arm. Waar vroeger enkele vervuilde industriesites lagen, vind je vandaag nieuwe natuur. Af en toe horen we wel puntjes van kritiek. Er zijn bijvoorbeeld nergens vuilnisbakjes geplaatst, omdat die dan ook altijd leeggemaakt moeten worden. Mensen moeten hun afval dus mee naar huis nemen. Zulke dingen worden altijd beleefd en vriendelijk uitgelegd. Maar uiteindelijk zijn dat details. De meeste mensen reageren heel enthousiast op de nieuwe fiets- en wandelpaden en recreatieplekken."